AİLESİNDE DİYABET OLANLAR

Obezite, yani şişmanlık Tip 2 diyabette sık görülmektedir. Bunun en önemli nedeni obezitede diyabetin oluşmasında rol oynayan insulin direncinin artmasıdır. Böylece aşırı insulin salgılanması meydana gelecek ve kandaki aşırı insulin şeker metabolizmasını olumsuz etkileyerek genetik yatkınlığı olan kişilerde diyabetin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Ayrıca aşırı insulin yağ metabolizmasını da etkileyerek kan yağlarının, özellikle trigliseridlerin yükselmesine, HDL kolesterolün düşmesine yol açacaktır. Bu nedenle genetik yatkınlığı olan, yani ailesinde diyabet olan kişilerin kilolarına çok dikkat etmeleri gerekmektedir. Diyabet ile birlikte sıklıkla obezite, hipertansiyon, kan yağları yüksekliği ve koroner damar hastalığı görülmektedir ki bu tabloya metabolik sendrom denmektedir.

Kimlerde daha fazla görülür?

Ailesinde diyabet olanlar, şişman kişiler, 4 kilodan daha ağır bebek doğuran kadınlar ve aşırı stres altında yaşayan insanlarda diyabet görülme riski daha yüksektir.

Kimler Diyabete daha yakındır?

· Ailesinde diyabet hastalığı olanlar

· Şişman ve kilo fazlalığı olanlar

· Hareketsiz yaşantı sürenler

· Gebeliği sırasında kan şekeri yükselmesi olanlar

· Yüksek tansiyonlu hastalar

· Kan şekerini yükselten ilaç kullananlar

Ailesinde diyabet bulunan kimselerde şişmanlık önlenmesi gereken bir durumdur. Diyabete meyilli olanlarda yağ birikimi belde ve mide bölgelerindedir. Yani bunlarda bel çevresi kalça çevresinden büyüktür (elma tipi şişmanlık). Beli nispeten ince, kalçası büyük şişmanlarda (armut tipi şişmanlık) diyabet ihtimali azdır.

Diyabet geliştirme riski yüksek olan kadınlar, yani ailesinde diyabet öyküsü olanlar, özgeçmişinde nedeni bilinmeyen ölü doğum, 4000 gram üzerinde veya konjenital anomalili bebek doğumlarına rastlananlardan ilk görüşmede açlık kan şekeri istenmeli, gereğinde ileri tetkiklere geçilmelidir. Bütün gebe kadınlar ise 24-28. gebelik haftalarında diyabet açısından taranmalıdır.

Tip 1 diyabet : En yüksek görülme dönemi ergenlik çağındadır. Diyabet vakalarının %10'u tip 1 diyabettir. Tip 1 diyabetin gerçek nedeni tam olarak açıklanmamıştır. Ancak bazı risk faktörleri vardır. Bunlar:

1. Ailesinde başka tip 1 diyabet hastası olması (tip 1 diyabetin kalıtsal geçişi tip 2 diyabetten daha seyrektir.)
2. Pankreasa zarar veren virüsler,
3. Vücudun kendini savunma sisteminde baş gösteren ve vücuttaki insülin yapan hücrelerin tahribiyle sonuçlanan bir sorun olarak sıralanabilir. Tip 1 diyabet hastalarında insülin salımı çok az ya da hiç yoktur. Bu yüzden tedavilerde cilt altından insülin yapılır. Buna ek olarak diyabet eğitimi ve egzersiz tedaviye eklenir.

Tip 1 diyabetin belirtileri:

1. Poliüri (sık idrara çıkmak)
2. Polidipsi (çok su içme)
3. Polifaji (çok yemek yeme)

Hiperglisemi ile birlikte ani gelişen ketoasit meydana gelmesi (nefeste aseton kokusu) tedaviye bir an evvel başlanmazsa diyabet koması olabilir.

Tip 1 diyabetin tedavisi diyet, egzersiz, insülin ve eğitim ile olur.

Tip 2 diyabet :

Erişkinlerde görülen diyabettir. Pankreas insülin üretir fakat vücut bunu gerektiği gibi kullanamaz. Daha çok 40 yaş üzeri kişilerde ortaya çıkar. Belirtileri :

1. Poliüri (sık idrara çıkma)
2. Polidipsi (çok su içme)
3. Polifaji (çok yemek yeme)
4. Kilo kaybı
5. Plazma kan glukoz düzeyinin yükselmesi (aç karnına 126 mg'dan büyük ya da eşit olması)

Bunların dışındaki diğer belirtiler:

1. Yorgunluk
2. Vücuttaki yaraların geç iyileşmesi
3. Kuru ve kaşıntılı cilt
4. Sık geçirilen enfeksiyonlar
5. Bulanık görme
6. Cinsel sorunlar
7. Ellerde ve ayaklarda uyuşma
8. Karıncalanma
9. Ağız kuruluğu

Tip 2 diyabetin nedeni tip 1 diyabette olduğu gibi tam bilinmemektedir. Fakat bazı risk gruplarında görülme olasılığı daha yüksektir. Bunlar:

1. Yaşı 40 ve üzeri olanlar
2. Şişmanlar
3. Ailede başka diyabet hastalığı bulunanlar
4. Gebelik sırasında diyabet gelişen 4,5 kg. Daha ağır bebek doğuranlar
5. Bir hastalığın veya yaralanmanın stresini yaşayanlar
6. Stresli bir hayatı olanlar
7. Beslenme alışkanlığı bozuk olanlar

Bu risk faktörlerinden en az iki tanesi varsa mutlaka diyabet taraması yapılmalıdır. Tip 2 diyabetin tedavisi diyet, egzersiz, eğitim ve gerekiyorsa oral olarak antidiyabetik ilaçlar veya insülin ile yapılmaktadır. Bu hastalığın tedavisi ömür boyu devam etmektedir. Bu sebeple tedavi endokrinoloji, diyabet ve metabolizma uzmanı ve diyetisyen ve diyabet hemşiresi tarafından planlanması hastalık komplikasyonlarının önlenmesi açısından çok önemlidir.